اگر فکر می‌کنید می‌دانید که چگونه باید یک کتاب را بخوانید، اشتباه می‌کنید! فرانسیس بیکن می‌گوید: بعضی از کتابها را باید چشید، بعضی از کتابها را باید قورت داد و تعداد کمی از کتابها هستند که آنها را باید جوید و هضم‌شان کرد.
به نظر شما چنددرصد مردم بلد هستند که کتاب بخوانند؟! احتمالاً می‌گویید این دیگر چه سؤالی است؟! خوب معلوم است که اکثر افراد می‌توانند کتاب بخوانند، هرچند که زیاد کتاب نمی‌خوانند؛ کتاب‌خواندن که کاری ندارد؛ کتاب را برمی‌داریم، بازش می‌کنیم و شروع می‌کنیم به خواندن.
راستش من هم وقتی کتاب “چطور کتاب بخوانیم؟” نوشته مورتیمِر آدلر و چارلز دارِن را دیدم با خودم گفتم این هم شد کتاب! کتاب‌خواندن که کاری ندارد، کافی است سواد خواندن و نوشتن داشته باشید، امروزه هم که اکثر افراد خواندن و نوشتن را بلد هستند. پس دیگر این کتاب چه کارکردی دارد و خاصیتش چیست؟!
بعد از تورق کتاب و خواندن فرازهایی از آن نظرم عوض شد و کل کتاب را بطور دقیق خواندم؛ دیدم چقدر اشتباه می‌کردم و ایکاش خیلی زودتر از اینها این کتاب را دیده و خوانده بودم.
دیدم این کتاب چقدر می‌تواند زندگی ما آدمها و اجتماع‌مان را تغییر دهد چون مهارت ماهی‌گیری یادمان می‌دهد!
- اگرچه این کتاب نسخه اولش سال 1940 نوشته شده است و یک کتاب کلاسیک محسوب می‌شود اما کماکان بسیاری از حرفهایش تازه و عمیق است و بعد از فهمیدنش آرزو می‌کنید ایکاش زودتر با این کتاب برخورد می‌کردید.
بطور خلاصه تمام حرف کتاب این است که کتاب‌خواندن، آداب خودش را دارد و برای بهره‌مندشدنِ عمیق از مطالب کتاب باید از روخوانی و سطحی‌خواندن کتاب به شدت پرهیز کنیم.
مرور برخی از فرازهای اصلی کتاب
از خواندن تا یادگیری
- با چشمان بدون حرکت و مغز به‌خواب رفته نمی‌توان خواند! خواننده‌ای بیشترین سود را می‌برد که از خود بیشتر مایه گذاشته باشد و نیز بخواهد که حداکثر استفاده را از مطلب موردنظر ببرد.
- موقعی می‌توان به آگاهی رسید که غیر از دانستن آنچه که نویسنده می‌گوید، می‌دانید منظور او چیست و چرا آن مطلب را می‌گوید.
- مونتنی درباره دو نوع جهل صحبت می‌کند: جهل عامیانه که پیش از تحصیل دانش وجود دارد و جهل عالمانه که بعد از کسب دانش گریبانگیر انسان می‌شود. اولی مربوط به کسانی است که اصلاً بی‌سوادند و کتاب نمی‌خوانند. دومی جهل کسانی است که کتابهای فراوانی را بد خوانده‌اند که به جاهلان با سواد مشهورند.
معلمان حضوری و غیرحضوری
- گوش دادن، یادگرفتن از معلمی است که حضور دارد؛ درحالیکه خواندن، یادگیری از معلمی است که حضور ندارد. اگر از کتاب سؤالی بپرسید خودتان باید جوابش را بیابید. از این نظر کتاب مثل طبیعت و دنیاست.
- نتایجی که از خواندن عاید می‌شود، بستگی به مقدار کوشش و مهارتی دارد که خواننده هنگام خواندن بکار می‌برد. بطور کلی قاعده این است: کوشش بیشتر، نتیجه بهتر. این امر درباره کتابهایی که سطحشان بالاتر از معلومات ما هستند کاملاً صادق است.
خواننده فعال
- مسلماً قواعد خوابیدن با کمک خواندن، ساده‌تر از قواعد هوشیاربودن در ضمن خواندن است.
- کتابهای خوب در سطحی بالاتر از ذهن شما قرار دارند، خسته‌کننده خواهند بود، مکر اینکه ذهن خود را توسعه داده و خودتان را تا سطح کتاب ارتقاء دهید.
- هرکتاب اسکلت و طرحی دارد که در میان مطالبش مکتوم است. وظیفه خواننده فعال و تحلیلی، تشخیص آن است.
- نویسنده، کتاب را از اسکلت شروع می‌کند و می‌کوشد آن را بپوشاند. خواننده سعی می‌کند اسکلت نامرئی کتاب را آشکار کند.
- اکثر مردم تصور می‌کنند پیروزی در بحث مهم است نه فهمیدن حقیقت.
خوب خواندن کتابهای خوب
- اساس خواندن خوب، رفتار فعالانه داشتن است. هرچه خواندن فعالانه‌تر باشد بهتر است.
- کتابهایی وجود دارند که هرچقدر هم شما خواننده خوبی باشید، باز هم می‌توانند با هر بار خواندن، فکر شما را بیشتر توسعه دهند. طبیعی است که باید به دنبال این نوع کتابها بود چون آنها به بهترین شکل به شما کمک می‌کنند که خواننده بسیار ماهری شوید.
- در کتابهای بد واقعاً چیزی برای فهمیدن وجود ندارد. این کتابها به زحمت خواندن‌شان نمی‌ارزد. پاداشی نیز در قبال زحمتی که می‌کشید به دست نخواهید آورد. بالعکس، کتابهای خوب پاداش زحمت خواندن‌شان را می‌دهند. بهترین کتابها، بیشترین پاداش را می‌دهند.
چکیده کتاب چطور کتاب بخوانیم؟(How to read a book)
برای دسترسی به اپیزود کامل خلاصه کتاب چطور کتاب بخوانیم، نوشته مورتیمِر آدلر و چارلز دارِن، می‌بایست پادکست مورد نظر را از بخش فروشگاهی تهیه کنید. برای دسترسی سریع، کافی است روی تصویر زیر کلیک نمایید.
مهمترین نکاتی که مجال پرداختن به آنها در چکیده بالا فراهم نشد اما در پادکست تکمیلی خواهید شنید، به این شرح است:
- ویژگی‌های یک کتاب خوب چیست؟
- چگونه بفهمیم که یک کتاب ارزش خواندن دارد یا نه؟
- مطالعه عمیق به چه معناست و پیش‌نیازش چیست؟
- مطالعه تحلیلی شامل چه مراحل و گام‌هایی می‌شود؟
- برای اینکه به شیوه‌ای فعالانه، مطالعه کنیم چه ملاحظاتی را باید مدنظر قرار دهیم؟
